10 نکته مهمی که همه نوازندگان تنبک باید بدانند

لازمه یادگیری هر ساز، پیروی از مجموعه دستورالعمل ها و نکات حائز اهمیتی است که به هنرجو کمک می کند راحت تر و سریع تر به مراحل حرفه ای برسد. این قضیه در آموزش تنبک نیز صدق می کند. درست است که تمرین کردن و استمرار، عوامل اصلی شکوفایی است؛ اما همه ماجرا نیست. ما علاوه بر مسائل فنی، به اخلاق حرفه ای نوازندگی نیز نیاز داریم تا مطمئن باشیم برای درخشش در آینده آمادگی کامل را خواهیم داشت.

در این مقاله قصد داریم به شرح 10 نکته مهمی پردازیم که همه نوازندگان و هنرجویان تنبک به آنها نیاز دارند. با ما همراه باشید.

نکته اول- مرور تمرینات گذشته:

آموخته های موسیقی درست مثل زبان خارجی بسیار فرار است. بی توجهی به درس های و دوره های گذشته آموزش تنبک، باعث می شود مواردی که یادگرفته اید از جمله تکنیک های تنبک نوازی و نحوه اجرای توامان حرکات، از ذهن شما محو شود. به هر حال یک نوازنده حرفه ای کسی است که بتواند بسته به شرایط و نوع ملودی، انواع ریتم های مورد نیاز را اجرا کند. در غیر این صورت تنها ضرب های تکراری در خاطر فرد خواهد بود. هر چند آنها را درست می نوازد، اما چون تنوع و خلاقیتی پشت آن نیست، نوازندگی را خشک و بی روح می کند. همیشه درس های گذشته و همینطور دوره های پیشین حتی تمرین های ابتدایی ای که مدتهاست از آن گذر کرده اید را مرور کنید.

شروع آموزش دوره مقدماتی تنبک با تدریس استاد امین صادق پور

نکته دوم- تکرار زیاد اتودها:

پروسه یادگیری تنبک نوازی، مثل پروسه دریافت مدرک دانشگاهی نیست که فقط بخواهید درس ها را پاس کنید. همه آموخته های شما از تنبک باید به صورت همزمان و در هر لحظه در نهان شما وجود داشته باشد. این کار مستلزم تکرار اتودهاست. اتودها تمرین های کوتاهی هستند که برای تسلط حرکات تنبک نوازی هنرجو طراحی می شوند. وقتی استاد به شما می گوید فلان اتود را هفتاد بار پشت سر هم تکرار کنید، گمان نبرید این کار ساعت ها طول می کشد. تکرار یک اتود به این میزان شاید 5 الی 7 دقیقه زمان ببرد. اما همین کار معجزه وار بر روی هماهنگی ذهن و دستان شما تاثیر گذار است.

نکته سوم- ایجاد سرعت در اجرای اتود:

در این نکته به سرعت اجرا یا تمپو می پردازیم. وقتی برای اولین بار با یک اتود مواجه می شوید، مسلما سخت است که بخواهید آن را با سرعت بالا اجرا کنید. هیچ اشکالی ندارد مترونوم را روی سرعت های پایین تنظیم کنید. اما وقتی به اتود یا تمرین مسلط شدید و حرکات آن را حفظ کردید، دیگر وظیفه دارید سرعت را بالا و بالاتر ببرید. تنبک نوازی یعنی اجرای حرکات سرعتی و ریز هماهنگ با ریتم و ضرب. حتما سرعت را یکی از اصل های تنبک نوازی خود بدانید.

نکته چهارم- غلبه بر خستگی ها:

باز هم حرف از اتود است. اتود، تمرینات گاها خشک و یکنواخت است که باید پرتکرار اجرار شود. ذات انسان در برابر تکرار، مخصوصا تکرار یک کار خشک و بی روح؛ بسیار زود کسل می شود و این کسالت را با بی حالی و خستگی نشان می دهد. وظیفه یک نوازنده تنبک این است که در این مواقع بتواند با سخت کوشی، قفل های ذهن را بشکند و خود را از کسالت برهاند. نباید خستگی عامل رهایی تمرین ها شود. خیلی رک و پوست کنده بگوییم: یادگیری هیچ سازی جز با پذیرش سختی ها و شکستن قفل ها میسر نمی شود. وقتی در اطراف خود نوازنده ای را می بینید که به صورت حرفه ای ساز می زند، خیال نکنید مهارت خود را با پول خریده است. بلکه به معنای واقعی کلمه تلاش کرده تا به این مرحله رسیده است. پس انگیزه خود را حفظ کنید تا با قدرت بر سختی های کسالت آور مسیر غلبه پیدا کنید. ما عقاب نیستیم که با پرواز کردن به راحتی به قله کوه برسیم. بلکه تک تک سنگ ریزه های مسیر را باید زیر پایمان حس کنیم.

نکته پنجم- نوازندگی در جمع:

خجالت، آفت نوازندگی است. این همه کار کرده اید و تمرین های سخت را پشت سر گذاشته اید تا بتوانید هنر و استعداد خود را به منصه نمایش بگذارید. اجرا در جمع تبعات خیلی خوبی دارد. باعث افزایش اعتماد به نفس و انگیزه می شود و نقطه ضعف هایمان را به ما یادآور می کند. اگر همیشه در خلوت بنوازید، گمان خواهید کرد هیچ عیب و نقصی ندارید و قهرمان تنبک نوازی هستید.

مشاهده کلیه دوره های آموزشی تنبک در وب سایت نت به نت

نکته ششم: اختصاص زمان برای تمرین روزانه تنبک:

راحت طلبی یکی از لذایذ و هوس های آدمی است که دو روی کاملا متفاوت دارد:

1- راحت طلبی وقتی چیزی در چنته نداریم: زندگی و زنده ماندن هزینه دارد و باید برای گذران عمر هزینه آن را پرداخت کرد. وقتی هیچ چیزی نداشته باشیم که پشتوانه راحت طلبی ما باشد، این راحت طلبی به عنوان تنبلی تفسیر می شود و مخرب ذات و روح می گردد. تداوم آن به سیه روزی و بدبختی می انجامد.

2. تلاش برای رسیدن به راحتی: این نوع راحت طلبی شیوه اصلی زندگانی است. انسان هدفی را در نظر می گیرد و برای آن سخت تلاش می کند. آن هنگام که به نتیجه لازم برسد، می تواند با غرور و افتخار داشته ارزشمند خود را در بغل گیرد و به راحت جان برسد. این نوع راحت طلبی پشتوانه دارد و خود خوشبختی است.

خب، ما می خواهیم سختی های مسیر را به جان بخریم تا قله های تنبک نوازی را فتح کنیم. برای این هدف، بایستی مصمم باشیم و هر روز وقتی را به تمرین اختصاص دهیم. بهانه ها برای دست به ساز نشدن، بسیارند، ولی باید بدانیم این بهانه ها همان وسوسه های راحت طلبی نوع یک است. یک روز که بدون عذری موجه و دلیلی اضطراری دست از تمرین بکشیم، راه را برای غلبه تدریجی راحت طلبی باز می کنیم. کم کم با تکرار این کار، به خود می آییم و می بینیم که مدت هاست از هدف اصلی خود غافل مانده ایم. هیچ وقت کمبود وقت، بهانه مناسبی برای نپرداختن به تمرینات نیست.

نکته هفتم- سازهای ضربی و استفاده از مترونوم:

مترونوم، وسیله ای که در عین سادگی؛ یکی از موثرترین عوامل در یادگیری سازهای ضربی مثل تنبک است. نوازنده تنبک در آنِ واحد باید دو مورد را کنترل کند: 1- اجرای صحیح حرکات تنبک نوازی 2- نواختن روی ریتم و خارج نشدن از سر ضرب ها.

مترونوم مورد دوم را در ذهن و حافظه عضلانی نوازنده، نهادینه می کند. وقتی صحبت از ریتم می شود، سازهای ضربی نمودی ویژه می یابند. در هر اجرای گروهی، کنسرت ها و ارکسترهای بزرگ؛ تمام نوازندگان به ریتم و ضرب های نوازنده ساز ضربی دقت دارند. انحراف نوازنده تنبک از ریتم، برابر است با انحراف کل نوازندگان. نبض هارمونی بودن یک اجرا در دست نوازندگان سازهای ضربی است. بنابر این در دوران یادگیری ساز تنبک، ریتم شناسی از مهتمرین موضوعات آموزشی هنرجو به حساب می آید. ذهن آدمیزاد به خودی خود درک خوبی نسبت به ضرب های متوالی و موزون دارد. اما این درک به هیچ عنوان کافی نیست. چرا که ذهن انحراف تدریجی از ریتم را متوجه نمی شود. یک انحراف جزئی؛ در طول اجرای قطعه سرایت پیدا می کند و نظم و وزن مورد نظر را به طور کامل از بین می برد.

مترونوم برای همه سازها کاربرد دارد. اما استفاده از آن برای سازهای ضربی نظیر تنبک، جایگاهی فراتر از تصور دارد. این ابزار ساده با مشخص نمودن ضرب های قطعه با دقتی کامل، به هنرجو یاد می دهد که ریتم را بشناسد و از آن خارج نشود.

اموزش استفاده از مترونوم توسط مدرس تنبک نت به نت، استاد امین صادق پور؛ قبلا در بخش مقالات آموزشی قرار گرفته است. اگر به هر دلیلی تا به حال آن را ندیده اید، پیشنهاد می کنیم حتما به این پست آموزنده و مفید سر بزنید. لینک زیر شما را مستقیما به این پست آموزشی می رساند.

آموزش استفاده از مترونوم در تنبک نوازی

نکته هشتم: خوانندگی همراه با تنبک نوازی:

خواندن آهنگ بر روی ریتم تنبک، علاوه بر جذابیتی که دارد، ذهن نوازنده را در شناختن ریتم و ضرب قدرتمند می کنند. اگر گاهی با نواختن یک ریتم، به عنوان مثال کسر میزان شش هشتم، یک قطعه معروف با همان ریتم را همراه با نوازندگی خود بخوانید؛ خواهید دید به مرور چقدر تسلطتان بر نوازندگی بیشتر می شود. برخی از نوازندگان به گمان اینکه صدای خوبی ندارند یا خوانندگی بلد نیستند، خود را از این لذت محروم می کنند. اما باید بدانیم کسب مهارت خوانندگی در دسترس همه است. همه ما ابزار این کار یعنی حنجره سالم و ماهیچه دیافراگم قوی را داریم. لازم نیست خواننده حرفه ای باشیم، همین که از خوانندگی برای پیشبرد مهارت تنبک نوازی خود استفاده کنیم، کافی است.

نکته نهم: پرهیز از انقباض عضلات در تنبک نوازی:

برخی از هنرجویان هنگام اجرای حرکات سرعتی و دقتی، به صورت غیر ارادی عضلات صورت و گردن خود را منقبض می کنند. این یک عمل غریزی در انسان و پستانداران است که سبقه ای چند هزار ساله دارد. این کار برای آمادگی سریع برای فرار از خطرات بوده است. هنگام انقباض، انرژی پتانسیل در ماهیچه ها بیشتر می شود. اما تنبک نوازی یک حرکت بی خطر و سالم است. ما توان این را داریم که منقبض کردن عضلات خود را به صورت ارادی کنار بگذاریم. از آنجا که تنبک نوازی یک حرکت تکرار شونده و همیشگی است، این حالت تدافعی انقباض ماهیچه ها به عادت تبدیل می شود که دو عارضه در پی خواهد داشت:

1- با این کار فرم و حالت صورت و بدن هنگام نوازندگی از حالت عادی فاصله می گیرد. نوازنده حالتی عبوس و تحت فشار می یابد و خب این اصلا با اصول صحیح زبان بدن سازگار نیست. یک نوازنده حرفه ای در نهایت ریلکسی و آرامش ساز می زند.

2- انقباض بیش از اندازه و پیوسته عضلات، میزان انعطاف نوازنده در اجرای حرکات تنبک نوازی را می کاهد و برای نواختن بسیاری از فیگورها، او را با مشکل مواجه می کند.

نکته دهم- دوری کردن از شتاب:

ذات انسان به صورت پیش فرض میل به سرعت بخشیدن به روند انجام یا اجرای هر پروژه ای دارد. نوازنده شدن پروژه ای است که شتاب نامعقول وکنترل نشده را بر نمی تابد. تمامی بزرگان دنیای هنر این نکته را متذکر شده اند که عدم کنترل و خویشتن داری در برابر این قضیه ذاتی، نه تنها بسیار مخرب است؛ بلکه می تواند به قیمت انصراف هنرجو از ادامه یادگیری تمام شود. دلیل آن هم واضح است: تبدیل شدن موفقیت به سراب! هنرجوی تنبک جلسات را یکی یکی و با موفقیت کامل پشت سر می گذارد، غافل از این که این دروس ملکه ذهن نشده و به عبارتی بر روی ناخودآگاه او ننشسته است. به بیان دیگر هنرجو به حافظه کوتاه مدت خود اعتماد می کند در حالی که اصل آموزش با ثبت داده ها بر روی حافظه بلند میسر می گردد. به یک کودک نمی توان زبان مادری را به صورت فشرده آموزش داد. بلکه این روند طی سالها تجربه اندوزی به دست می آید. راه حل این مشکل واژه صبر می باشد. صبر، ترمزی ایمن برای قطار عجله است. با شتاب و عجله هیچ گاه یک تنبک نواز حرفه ای نخواهیم شد.