آشنایی کامل با دستگاه نوا

تا به اینجای کار در رادیو نت به نت، شش دستگاه از دستگاههای هفتگانه موسیقی سنتی ایران را در قالب پادکستهایی تفصیلی مورد نقد و بررسی قرار داده ایم. در این پادکست به سراغ آشنایی با آخرین دستگاه، یعنی دستگاه نوا می رویم. امید است از ماحصل زحمات همکاران ما در وبسایت نت به نت در شناخت دستگاهها استفاده کافی را برده باشید. و اما دستگاه نوا چیست؟ چه شاخصه هایی دارد؟ تاریخچه و خاستگاه آن، ملحقات و متعلقات آن چیست؟ آثار بزرگان موسیقی در این دستگاه کدامند؟ اینها سوالاتی است که همکار ما خانم قانعی مثل گذشته همه را در این پادکست یازده دقیقه ای پاسخ می دهند. دستگاه نوا برگرفته از مقام های دوازده گانه موسیقی ایرانیست که توانسته جایگاه مستقلی را برای خود بین سایر دستگاهها باز کند. هر چند که نظرات متفاوتی در مورد این دستگاه وجود دارد و برخی همانند دستگاه راست پنجگاه که شاخه ای از دستگاه ماهور می دانند، دستگاه نوا را هم بخشی از دستگاه شور در نظر می گیرند. در روایت های مختلف از وصف حس و حال نوا، چنین به نظر میرسد که در حد واسطی از غم شادی قرار دارد. گاه حزن و طرب را همزمان به دوش می کشد و گاه شادی و غم به یکدیگر غالب می شوند. شعرهایی که مضمون پندآمیز داشته باشند بیشتر در این دستگاه مورد استفاده قرار می گیرد. نظرات زیادی از توصیف این دستگاه از زبان بزرگان موسیقی موجود می باشد. صفی الدین ارموی، از موسیقیدانان یرجسته عرب از نوا به عنوان مقام شجاعت نام برده. علینقی وزیری حالتهای نوا را با شور مقایسه نموده. شاهین فرهت، نوا را از لحاظ تبلور احساسات از دیگر دستگاهها جدا دانسته، داریوش طلایی نوا را دارای پیوندی ریشه ای و عمیق با آواز دشتی برشمرده است. قدمت این دستگاه به طور خاص مشخص نیست. اما قدیمی ترین اثری که گواه بر وجود این دستگاه در گذشته میدهد، کتاب شفای ابن سینا می باشد. وی در این کتاب عنوان کرده بهتر است این دستگاه در شامگاهان اجرا گردد. آلبوم نوای مرکب خوانی از ساخته های استاد پرویز مشکاتیان و صدای همایونی خسرو آواز استاد محمد رضا شجریان، از قدرتمند ترین اجراهای این دستگاه به شمار میرود. همچنین آلبوم نی نوا اثر ماندگار استاد حسین علیزاده یکی دیگر از اجراهای شاخص در این دستگاه می باشد. بهتر است خودتان این پادکست را گوش کنید تا همه اطلاعات لازم در جهت شناخت اجمالی این دستگاه در اختیارتان باشد.