نکاتی مهم که پیش از نوازندگی سه تار باید بدانید

چند نکته مهم پیش از انتخاب نواختن سه تار

من علی اقبال هستم و تصمیم گرفتم در این مقاله نکات ابتدایی که پیش از یادگیری سه تار باید بدانید را خدمتتان عنوان کنم. نمی دانم هم اکنون که در حال خواندن این مطلب هستید در چه سطحی از سه تار نوازی هستید. شاید هم هنوز شروع به یادگیری این ساز نکرده اید و درحال تحقیق هستید. دوستان زیادی هستند که قصد دارند شروع به یادگیری یک ساز کنند ولی واقعاً نمیدانند چه سازی را کار کنند. عده ای دیگر هم بین دوراهی مانده اند که سه تار را شروع کنند یا تار را. من در این مقاله نیاز تمام این دوستان را برطرف می کنم. مطالبی که خواهید خواند تماماً از تجربیات خودم است و از هیچ منبعی برداشت نشده، سعی کردم بر اساس تجربه های تدریس و بررسی سوالات هنرجویان، این مطالب را بنویسم.

آموزش سه تار در وبسایت نت به نت

ساز سه تار ساز دل، ساز تنهایی

روحیات شما چگونه است؟ آیا حرفهایی در دل و یا بغض های در گلو دارید؟ اصلاً نمیخواهم رمانتیک حرف بزنم یا رویا پردازی کنم. واقعیت امر این است که همه ما انسانها جدای از شخصیت اجتماعی و رفتار و گفتاری که در بین دوستان و خانواده داریم، در خلوت خودمان شخص دیگری هستیم. اگر در جمع به ما بی اعتنایی شود و یا اینکه دلمان شکسته شود ظاهرمان را حفظ می کنیم. اما وقتی به منزل میرویم و روی تختمان دراز میکشیم، آن لحظه بغض می کنیم و گاهاً اشک می ریزیم. همه انسانها دچار این روحیه هستند. خود من نیز همین حال را دارم. آن وقت است که همدمی نیاز دارید که قلبتان را تسکین دهد. خواهید گفت برای آرام شدن به دوستم زنگ میزنم یا با خواهرم درد دل میکنم یا با مادرم صحبت میکنم. اما همه آنها از ضم خودشان برای شما نسخه می پیچند.

 شاید موضوع آنقدر پیش پا افتاده باشد که ارزش عنوان کردن نداشته باشد. شاید اگر بخواهید با دوستتان مطرح کنید، با خود بگوید «چقدر بچه اید» و دقیقاً همین هم هست. پس باید با ابزاری جادویی به نام ساز خودتان را تسلی بخشید. و اما چه سازی؟

 همه سازها این قابلیت را دارند اما من سه تار را پیشنهاد میکنم. نه به عنوان کسی که چون تخصصم این است بخواهم پافشاری روی آن کنم. به این دلیل که تجربه اش کرده ام و دلایلم را هم خدمتتان عرض می کنم.

آموزش تئوری موسیقی در وب سایت نت به نت

آموزش نوازندگی در وب سایت نت به نت

5 دلیل برای انتخاب نواختن ساز سه تار

1-اولین و محکمترین دلیلی که با ساز سه تار ارتباط برقرار می کنیم این است که آن را در آغوش میگیریم. اساساً "آغوش" اولین و زیباترین ارتباطی است که انسان از بدو تولد در خاطر دارد و همیشه نماد حمایت و یک ارتباط قوی است. ما این گرمای تسلی بخش را در بین بازوان مادر تجربه کرده ایم و اکنون سازی را که قرار است بنوازیم در آغوش میگیریم به نشانه مهر و آرامش. موقعی که سه تار را بر دست می گیرید، استایل آن مثل در آغوش گرفتن کودک است. نه خیلی دقیق اما تا حدودی آن حالت را  دارد.

2- یادگیری آن نسبتاً آسان است. به دلیل نازک بودن دسته ساز و داشتن آکتاو های کم، خواهید توانست به راحتی این ساز را یاد بگیرید. البته در مقایسه با دیگر سازهای ایرانی این را می گویم. نمیخواهیم وارد جزئیات شویم و تک تک سازها را مقایسه کنیم. بدون شک هر سازی زیبایی خاص خودش را دارد و به قول معروف هر گل یک بویی دارد. این را برای آن عزیزانی نوشتم که می پرسند یادگیری سه تار سخت است یا آسان؟ باید گفت هر کار سختی با تمرین آسان می شود. اما حقیقتاً بعضی سازها سختند، مثل نی یا ویلن یا پیانو. ولی سه تار به نسبت دیگر سازهای ایرانی آسان تر است و در یادگیری آن به مشکل بر نمی خورید.

3- حمل آن آسان است. گاهی وقتها با دوستانم به طبیعت می رویم وسازهایمان را نیز با خودم می بریم. هر کدام به نوعی استرس دارند که سازشان آسیب نبیند. خودم دوبار تارم را به طبیعت بردم و دائم استرس این را داشتم که پوستش پاره نشود. یکی از دوستان سنتور آورده بود و قرار بود 10 دقیقه پیاده روی کنیم تا برسیم به چشمه پای کوه و آنجا ساز بزنیم. او به نفس نفس افتاده بود و من سازم بر کولم بود و اصلا احساس سختی نمیکردم. سه تار ساز سبکی است و ساختمان پیچیده ای ندارد که به راحتی آسیب ببینید. از این لحاظ برای حمل آن چه در طبیعت چه در مسافرت به مشکل بر نمی خورید.

4 – اکثر آهنگها را میتوانید با سه تار بنوازید. شاید بگویید با همه سازها میتوان اکثر آهنگها را نواخت. بله؛ درست است. اما صحبت ما این است که به چه بهایی؟ اگر توانایی و همت بالایی دارید که هیچ کدام از مواردی که خدمتتان عنوان خواهم کرد برایتان مشکلی نیست. فعلاً صحبت ما پیرامون سه تار است. من برایتان مثالی میزنم: شما اگر بخواهید با سنتور آهنگهایی در دستگاه های مختلف بزنید باید دو یا چند سنتور داشته باشید و یا حداقل باید خرک آن را جا به جا کنید تا به کوک مورد نظر برسید. اگر بخواهید با نی قطعات مختلف را بزنید باید نی را عوض کنید تا متناسب با آن دستگاه باشد تا گامهای بیشتری را پوشش بدهد. ساز ویلن و کمانچه و عود که اصلاً پرده ندارند و نواختن آنها نیاز به تمرین زیاد دارد. در حالی که با همان کوک اصلی سه تار میتوان همه آهنگ ها را نواخت. همه پرده ها روی یک دسته قرار دارد و به راحتی به آنها دسترسی دارید و با کمی تمرین روی آن، جای آنها را حفظ می شوید.

5 – قیمت سه تار مناسب است. بدون شک با هر توانایی مالی خواهید توانست برای خرید سه تار اقدام کنید. قیمت پایه یک سه تار که بتوان با آن نواخت 400 هزار تومان است. البته قیمت های پایین تر هم مشاهده میشود که به اعتقاد من آنها سه تارهای دکوری هستند و صدا و کیفیتشان مناسب نوازندگی نیست، ولی متاسفانه مشتری وقتی طالب باشد، سازنده هم ساز تولید می کند. بگذریم...

گفتیم که قیمت سه تار مناسب است. شما با تقریبا 4 میلیون تومان میتوانید بهترین سه تارهایی که اساتید به نام می سازند را تهیه کنید. اما اگر بخواهید یک تار برای شروع کار بخرید قیمت پایه آن حداقل 4 میلیون است. در مورد سازهای دیگر هم همینطور. مثلاً یک سنتور مناسب برای شروع هم اکنون 1 میلیون تومان قیمت دارد. اگر تصمیم به خرید سه تار دارید پیشنهاد میکنم مقاله نکات مهم پیش از خرید سه تار را مطالعه کنید. متاسفانه مافیای ساز بسیار بیرحمانه بر پیکر این صنعت چنبره زده و هنرجویان نا آشنا سرشان کلاه می رود. پس سعی کنید پیش از خرید سه تار، اطلاعات خود را  در مورد این ساز بالا ببرید.

نکات مهم در انتخاب سه تار مناسب

بعد از خرید سه تار چه کار کنیم؟

شاید برای شما هم سوال باشد که: امروز سه تار را تهیه کرده ام و تصمیم دارم شروع کنم. اولین قدم چیست؟ دو پیشنهاد برای شما دارم. اگر توانایی رفتن به کلاس را دارید، همین امروز در یکی از آموزشگاه های شهرتان ثبت نام کنید و طبق دستور استاد و روزهایی که برایتان مشخص میکند به کلاس بروید. اما اگر توانایی کلاس رفتن ندارید بنا به دلایلی مثل: نداشتن وقت، بُعد مسافت تا آموزشگاه، نداشتن پول کافی جهت هزینه کلاس آموزشی؛ می توانید سه تار را به صورت مجازی یاد بگیرید. حتماً خواهید پرسید آیا میتوان به صورت مجازی نوازندگی سه تار را به همان خوبی شرکت در کلاس یاد گرفت؟ بدون شک بله. همانطور که من یک هنرجوی خانم 70 ساله دارم و از صفر با آموزشهای من آغاز کرد و پس از 3 ماه مرغ سحر را به خوبی می نوازد، پس شما هم می توانید. هیچ محدودیت سنی در این مورد وجود ندارد و همه چیز به تصمیم و اراده شما بستگی دارد. پیشنهاد میکنم جهت بدست آوردن اطلاعات بیشتر پیرامون این موضوع، مقاله یادگیری سه تار به صورت مجازی را مطالعه بفرمایید.

سوالات متداولی که قبل از خرید سه تار برایتان بوجود می آید

خیلی از دوستان عزیز می پرسند به نظر شما اول سه تار را شروع کنم یا تار را؟ ببینید دوستان، تفاوت تار و سه تار فقط در مضرابشان است. در سه تار مضراب با انگشت سبابه زده میشود بدین صورت که نوک ناخن انگشت سبابه به سیم برخورد میکند و صدا ایجاد میشود. اما در تار، مچ دست عامل آغاز مضراب زدن است و با فلزی از جنس برنج که در بین انگشتان قرار میگیرد مضراب میزنیم. از نظر پرده ها با تفاوت خیلی اندک شبیه به هم هستند و همچنین نت های آنها کاملاً شبیه به هم است و تمام آهنگ های سه تار را با تار میتوان نواخت و بالعکس.

یکی از هنرجویان به نام « ندا » از تجربیاتش برایتان میگوید

و اما پیشنهاد من

اگر در انتخاب تار و سه تار برای شروع نوازندگی بین دو راهی گیر کرده اید، پیشنهاد میکنم با سه تار شروع کنید. به این دلیل که سه تار کمی راحت تر از تار است. اگر تار را شروع کنید و مقداری کم تحمل باشید و در تمرینات به مشکل بر بخورید، امکان دارد دلسرد شوید و  تار را کنار بگذارید و دیگر سراغ آن نروید. به نظر من با سه تار شروع کنید و تکنیکهای انگشت گذاری را یاد بگیرید. با نت های آن آشنا شوید که به نواختن آهنگها مسلط شوید، سپس تار را شروع کنید. مطمئن باشید آن موقع خیلی راحت تار را خواهید نواخت. من هم دقیقاً همین کار را کردم. یعنی بعد از چهار سال سه تار نوازی، یک تار تهیه کردم و الان خیلی راحت تار می نوازم و به هر دو ساز مسلط هستم. هنرجویی داشتم که بدون توجه به توانایی خودش، یک تار به مبلغ 5 میلیون تومان خریده بود. به قول خودش عاشق شده بود. بعد از دو ماه کلاس آمدن،  تار را کنار گذاشت. این موارد را طبق تجربه  گفتم  لذا قانونی برای شروع سه تار قبل از تار نیست.  شاید شما توانایی بالایی داشته باشید و تمرینتان کافی باشد و بتوانید از همان اول یادگیری تار را آغاز کنید. اگر مایل به خواندن مطلب بیشتری در مورد تفاوت این دو ساز هستید مقاله تفاوت تار و سه تار را مطالعه بفرماید.

سه تار بهتر است یا سازهای دیگر

من با این سوال خیلی مشکل دارم. مثل این است که بپرسید چلو کباب بهتر است یا چلو مرغ یا مثلا تبریز بهتر است یا اصفهان. این موضوع سلیقه ای است و بستگی به علاقه شما دارد. اگر از نظر فنی بپرسید یا از نظر گام های آن، میتوان در مورد آن بحث کرد. اگر در انتخاب سه تار و گیتار بین دو راهی مانده اید، می توانم به این صورت راهنماییتان کنم: به مدت یک هفته در یوتیوب سرچ کنید و ویدئوهای مربوط به گیتار در سبکهای مختلف را ببینید، همین کار را به مدت یک هفته برای سه تار هم انجام دهید. به این طریق دریافت های خودتان از این دو ساز به شما کمک میکند که کدام را انتخاب کنید. بهترین و منطقی ترین راه همین است. چون اگر از استاد سنتور بپرسید سنتور بهتر است یا سه تار، شما را متقاعد خواهد ساخت که سنتور بهتر است. یا اگر از استاد گیتار بپرسید سه تار بهتر است یا گیتار، قطعاً خواهد گفت گیتار ساز بسیار کاملی است و اصلا آن را با سه تار مقایسه نکن. چرا بعضی اساتید اینگونه بی انصافی میکنند و حقیقت موضوع را بیان نمیکنند؟  به این دلیل که او نیاز به پول دارد و باید هنرجو جذب کند بعد از جذب هنرجو میتواند ساز هم به او بفروشد و باز پول دربیاورد. جالب است. نه ؟ باز عنوان کنم این  موارد هم مطلق نیست و خدایی نکرده قصد اهانت به استادی نیست. این موارد را با چشم خودم دیده ام که خدمتتان عرض میکنم. من همیشه بدترین حالت را عنوان میکنم تا خدایی نکرده هنرجویان عزیز متضرر نشوند.

خرید اولین بسته آموزشی سه تار- دستگاه ماهور

حرف پایانی

دوستان عزیزم امیدوارم مطالبی که عنوان کردم برایتان مثمرثمر واقع شده باشد. بنده به عنوان یک نوازنده و مدرس تار و سه تار از انتخاب این دو ساز بسیار راضی هستم و همیشه از آن دو با لقب فرزندانم یاد میکنم. سه تارم دخترم است و تار، پسرم. همیشه از آنها آرامش می گیرم. در این مورد دلنوشته ای هم دارم با عنوان  تمام فرزندان من. اگر علاقه داشتید مطالعه بفرمایید. به اعتقاد من پشت هر زخمه ای که بر سازم میزنم فرهنگی غنی نهفته که یادگار ایران باستان است. امیدوارم لذت نواختن سه تار را تجربه کنید و آهنگهای جاویدان ایرانی را با آن بنوازید. شاد و موفق و پیروز باشید.

ویدئوی زیر را حتماً را مشاهده کنید

تهیه شده در وب سایت آموزش موسیقی نت به نت

  اگر به ساز تنبک علاقه دارین پیشنهاد میکنیم حتما از قسمت آموزش تنبک سایت نت به نت دیدن کنید.